Od kiedy natrafiłam na portal Nowego i znalazłam tu stare zdjęcia, a pod nimi komentarze na temat historii naszego miasta, pochłonęło mnie szukanie wiadomości związanych z miejscami przedstawionymi na zdjęciach. Udało już mi się odgadnąć kilka zagadek np., że na zdjęciu Bramy Grudziądzkiej, po jej prawej stronie znajduje się nie synagoga, a kościół z przed pożaru w paĄdzierniku 1899 roku. Od kilku tygodni próbuję poskładać w całość wszystko, czego dowiedziałam się m.in. na temat magistratu w Nowem. Im więcej znajduję materiałów, tym trudniej jest mi to ułożyć w całość, bo czasami jedne informacje zaprzeczają drugim.
Wiem już, że urząd znajdował się w kamienicy na rogu ul. Gdańskiej i ul. Krótkiej (na starych zdjęciach ta z zegarem) i przy Rynku, w nieistniejącym budynku obok hotelu Pod Orłem . W starym numerze Głosu Nowego, pod zdjęciem U.M. jest napisane: Magistrat urzędował do roku 1885 w wynajętych lokalach jak w ulicy Gdańskiej i przy Rynku. W roku 1885 zakupiono starą szkołę i od tegoż czasu mieści się Magistrat we własnym budynku. O jaką szkołę tu chodzi? Czyżby w dzisiejszym U.M. kiedyś była szkoła? Paki wspominał o tym. Jednak z drugiej strony we własnym nie oznacza,że właśnie w tym. Nie zgadza mi się tu jednak data 1885r. Magistrat we wspomnianych wcześniej kamienicach znajdował się z tego co wiem w póĄniejszym okresie. W innym numerze G.N. przy jednym ze zdjęć -jest przypis: \\ U wylotu ulicy Gdańskiej widać budynek dzisiejszego urzędu, który w tamtym okresie był własnością nowskiego Żyda Baumanna, który posiadał na dzisiejszym targowisku duży ogród. Szkoda, że na portalu nie ma tego zdjęcia, zobaczylibyście, że znajduje się na nim zupełnie inna budowla. Jest tu wzmianka o jednym budynku, a radny, Z. Łepek podał informację w artykule w Gazecie Pomorskiej, że w miejscu ratusza były dwie posesje żydowskie i,że zbudowany został w 1942 roku. Nie chciałabym podważać tego co powiedział pan Zdzisław, ale mnie się wydaje, że 1892 zostały trochę zmienione fakty i chodziło o inny ratusz-gotycki, który stał na rynku do początku XIX wieku. Prawdopodobnie na jego miejscu wybudowano dwie, wolnostojące kamienice. Okupacyjna administracja niemiecka postanowiła je rozebrać na początku lat 40-tych ( mógł więc to być rok 1942). Przypuszczam, że dom pana Baumanna został zburzony w czasie wojny, a na jego miejscu zbudowano nowy i właśnie od tego czasu mieści się tam urząd.
Cytuję fragment artykułu Kapy O Bramie Gdańskiej. - Wizerunek tej bramy przechowuje się w jednym z miejscowych hoteli ( przypis: p. Drzymalskiego); 1892 roku zdjęto z niego fotografię do zamku malborskiego. Myślę,że można zaryzykować następujące przypuszczenie: dzisiejszy urząd miejski znajduje się w dawnym hotelu Drzymały? Uważam, że hotel ten mógł znajdować się w tym przedwojennym budynku zanim stał się własnością p. Baumanna lub póĄniej. I znowu powraca temat malowideł bram. Istniały już w 1892 roku,…ale tego budynku już nie ma. Jak napisał czytelnik Gazety Pomorskiej w odpowiedzi na artykuł o bramach, te w sali posiedzeń mogły być skopiowane z fotografii z Malborka. A skoro już wspomniałam o malowidłach, pamiętam, że w klubie Sambor ( dawna sala balowa hotelu Concordia), po prawej stronie był balkon. Sala ta spłonęła prawie dwadzieścia lat temu i nie pamiętam dokładnie jej szczegółów, ale wydaje mi się, że właśnie na tym balkonie też był namalowany widok Nowego. Może ktoś to pamięta? Nasuwa mi się jeszcze wiele pytań np., kiedy powstał ten budynek, oraz kiedy została zbudowana szkoła i sala przy ulicy Dworcowej? Co pierwotnie tam się znajdowało? Nie jestem odosobniona w sentymentalnych podróżach po dawnym Nowem. Wierzę, że wspólnymi siłami uda nam się zdobyć jeszcze nie jedno zdjęcie, nie jedną ciekawostkę i rozwiążemy wiele zagadek.
IKA 13/03/2005
Re: Nowe dawniej. przez sat dnia 2005-03-18 21:05:36 Jasne, tylko tam mapa jest już marnej jakości :-) - kilka razy zmniejszana. Nikt na portalu nie wie skąd ta mapa się u nas wzięła..?.Kto ma oryginał ? Kto ją do nas nadesłał.? Początkowa wielkość tej mapy była 8.00 MB, u nas w downloadzie już pozostałość 1.2 MB .
Re: Nowe dawniej. przez IKA dnia 2005-03-18 20:17:44 Sat, to jest zaznaczone jako budunek, na samym jeziorze.
Re: Nowe dawniej. przez dunder dnia 2005-03-18 19:54:38
Dzięki IKA za ratunek - ale już myślałem, że mam sklerozę. Jakom dunder nie widziałęm na oczy tej budowli - chociaż podobną ciut w innym miejscu. To było dalej za jeziorem Czarownic - następna droga polna wśród pól pegeerowskich był staw - oczko wodne mniejszy od jeziora - i tam byłą drewniana podłoga - wyznaczająca bezpieczny poziom kąpieli. To pamiętam tam pływałem, tam chodziliśmy mimo że było dalej...niech dunder to śwista może jeszcze inni coś przypomną.
Re: Nowe dawniej. przez sat dnia 2005-03-18 16:08:32
Jak jest oznakowane na mapie ? Próbowałem się właśnie tego dopatrzeć...
Re: Nowe dawniej. przez IKA dnia 2005-03-18 15:40:51
Właśnie przypomniało mi się ,że kąpielisko to jest zaznaczone już na mapie Nowego z 1928 roku. Czyli istniało długo przed wojną ;-)
Re: Nowe dawniej. przez IKA dnia 2005-03-18 15:29:20
Nie mam odpowiedzi z GN. Albo jej nie było, albo nie mam tego numeru...Ale są jeszcze mieszkańcy Nowego, którzy pamiętają ten obiekt. Trochę popytałam i ... Zbudowali to prawdopodobnie Niemcy. W każdym bądĄ razie istniało to na pewno w czasie wojny i jakiś czas po.Było to otwarte kąpielisko na Jeziorze Czarownic i kryte szatnie. Każdy zapewne pamięta jeszcze pale po nim.
Re: Nowe dawniej. przez Anonim dnia 2005-03-18 14:16:25
co innego wyświstać, a co innego zbudować...niech to dunder....moje przypuszczenie, zbudowano przed wojną - wyświstało w czasach, których nie pamiętam....Nie jestem fizjonomistą, ale zdjątko wygląda na dawne, nawet bardzo dawne - aco pisało w GN jak je zamieszczono - może wywalamy drzwi otwarte???dunder
Re: Nowe dawniej. przez Anonim dnia 2005-03-18 14:02:51
Dunder ten pomost po wojnie wyświstało :-)))A tam gdzie my się kąpaliśmy, to tylko można było nonstop stopy zszywać, bo tyle szkła na dnie było. Trzeba przyznać, że fotka faktycznie unikatowa jest ..
Re: Nowe dawniej. przez dunder dnia 2005-03-18 13:27:27
niech to dunder świśnie - nie tylw o arcie IKI co pewnych foto z galerii. Frapuje mnie ten basen nad jeziorem Czarownic - nie pamiętam nic takiego. Sądzę, że mogło to być przed wojną - tak wyglądaja ludkowie na pomostach. Jednocześnie jeśli to przypuszczenie jest trafne to trzeba przyznać, że miasto zwane Nowe było interesujące. My po 1945 r. takich udogodnień nie mieliśmy....niech to dunder
Re: Nowe dawniej. przez Anonim dnia 2005-03-18 13:17:25
Jestem ciekaw co ustalili eksperci-konserwtorzy zabytków, mieli dotrzeć do UMG i zbadac malowidła ? Może coś wiadomo na ten temat ?? Mówcie ...
Re: Nowe dawniej. przez IKA dnia 2005-03-15 09:42:18
Doszłam do wniosku, że budynek, w którym znajdowała się sala balowa był starszy od tego , w którym były pokoje. Myślę,że ten drugi był dobudowany w póĄniejszym okresie, w innym stylu, być może na miejscu innego.
Re: Nowe dawniej. przez sat dnia 2005-03-14 16:41:35
Kapa - ty nie możesz narzekać, no chyba, że na wysyłkę ostatniego Głosu Nowego...ale to wina kolportażu tego ostatniego numeru, o którym nikt nic nie wspomniał na ambonie :-)))
Re: Nowe dawniej. przez kapa dnia 2005-03-14 16:15:38
a co stoi na przeszkodzie, żeby to zdjęcie umieścić w galerii - dla Oldbirdów - jak zdjęcie Bramy Grudziądzkiej. Nie dość, że my poza Nowem to i bez Głosu Nowego!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!
Re: Nowe dawniej. przez IKA dnia 2005-03-14 16:08:38
Zdjęcie z widocznym budynkiem Baumanna znajdowało się w GN W numerze 1-2 z 1999 roku i w nr. 5 z 1998 r.
Re: Nowe dawniej. przez kapa dnia 2005-03-14 15:59:24
nie pamiętałem, bo w połowie lat 80-tych wyjechałem z Nowego i do dziś przebywam poza nim. Ale myślę, że zgodna z Twoją sugestią jest informacja, że na Rocha mieściła się restauracja p. Baumanna co można sprawdzić w Księdze - na jej miejscu stoi urząd? Masz intuicję
Re: Nowe dawniej. przez IKA dnia 2005-03-14 15:55:19
Dziękuję Kapa za docenienie mojej pracy przy napisaniu tego artykułu oraz za listy. Pomyślałam dokładnie jak Ty: ,że hotel Drzymalskiego mógł znajdować się w póĄniejszym hotelu Borkowskiego. Dlatego zainteresowało mnie to, kiedy ten budynek został zbudowany i kto był jego właścicielem przed p. Borkowskim.Zanim budynek ten spłonął znajdował się tam Klub Sambor.
Re: Nowe dawniej. przez sat dnia 2005-03-14 13:48:02
U Borkowskiego był swego czasu Klub SAMBOR, to prawda, kiedy budynek spłonął jeszcze tam funkcjonował klub.Pamiętam również malowidła w tej sali, ale podejrzewam, że p.Gapa powinnien mieć jakieś fotki z tej sali( no chyba, że spłonęły)...
Re: Nowe dawniej. przez kapa dnia 2005-03-14 13:38:01
List drugi do IKI Dziś o restauracjach przedwojennych. Po to potrzebna była Księga adresowa 1929r można sprawdzić ile było restauracji w Nowem i gdzie? Szukamy hotelu p. Drzymalskiego. Otóż na placu Św. Rocha znajdowały się dwie restauracje: Baumana Her. pod nr 3 oraz Maciejewskiego Alek. - czy któraś była hotelem Drzymalskiego? Nie wiem. Ale na nos IKI i mój może restauracja Baumana? A może to Concordia czyli hotel Borkowskiego? Pamiętajmy, że o tym hotelu pisał mieszkaniec Nowego w książce wydanej 1896r. IKA pisze: w klubie Sambor (dawna sala balowa hotelu Concordia). Mam wrażenie,że to jest stwierdzenie nieprawdziwe.Nie pamiętam, żeby tam zlokalizowany był Sambor. Zawsze, wedle mnie, był w Rynku – obecny sklep elektryczny. Wcześniej tam była świetlica LPŻ (Ligi Przyjaciół Żołnierza wraz strzelnicą sportową). Tzw. sala balowa to sala Borkowskiego – taka nazwa była używana w XX-leciu międzywojennym – co można sprawdzić w Galerii – kategoria Dawniej na ulotce LOPP dodanej 15 kwietnia 2004 r – bo właścicielem Concordii był p. Borkowski. W mojej pamięci po 1945 r. sala to pełniła różne funkcje: sali koncertowej i widowiskowej, sali kinowej (kino objazdowe), szczepień ochronnych, tanecznej – ale nie pamiętam tam Sambora. Ale może ktoś z internautów pamięta lepiej. Chyba jakieś malowidła na sali Borkowskiego były – zdaje mi się, że filarach między oknami – ale nie jestem tego pewien. Bo sale takie były podobne. A pamiętam salę z Kolonii Ostrowickiej, z Warlubia. Więc zwracam się do portalowiczów – kto pamięta malowidła w sali Borkowskiego? Brawa dla IKI. kapa
Re: Nowe dawniej. przez sat dnia 2005-03-14 13:36:11
W fotogalerii zamieścilismy kolejną fotkę z Głosu Nowego ( może nie jest najlepszej jakości, to fotokopia z gazety) przedstawiającą Bramę Grudziądzką, Można przypu*****, że twórca malowideł na ścianach Magistratu, mógł korzystać właśnie z tej fotki.
Re: Nowe dawniej. przez kapa dnia 2005-03-13 13:55:19
Układanie puzzli czyli historia. IKA wykonała dużą pracę. Starannie czytała materiały publikowane na portalu (część przedruków artykułów z Głosu Nowego) oraz inne z Gazety Pomorskiej starając się dociec prawdy historycznej. Robiła to sumiennie i napisała powyższy artykuł Nowe dawniej, wstępując tym samym do klubu sentymentalnych podróżników. Ale tak naprawdę to tylko część prawdy – dzieje murów i budowli. Jest druga strona medalu – dzieje ludzi tu mieszkających czyli nowian. Ale zostawmy to zadanie na inną okazję. Powróćmy do zagadek. Niewątpliwie taką są malowidła z sali obrad urzędu miejskiego. Myślę, że należy wyświetlić dlaczego w roku 1892 malowidła z hotelu p. Drzymalskiego utrwalono przy pomocy ówczesnych osiągnięć technicznych i przekazano do Malborka. Myślę, że sprawa malowideł będzie rozumiana lepiej jeżeli uświadomimy sobie dlaczego Niemcy tam gromadzili tego typu fotografie? Kolekcja ta znajdowała tam miejsce nie przypadkowo. Otóż trwały przygotowania do oddania do użytku publiczności odbudowanego Zamku Wysokiego w Malborku. Dla ówczesnych władców tych ziem miał to być pomnik świetności wieków gospodarowanie tu.Otóż Zamek Wysoki w Malborku uroczyście otwarto w czerwcu 1902 roku. Dokonał tego osobiście cesarz Wilhelm II, a byli przy tym obecni m. in. niemieccy Joannici. Przypuszczam, że fotografie zbierane z wszystkich miejsc chwały oręża i gospodarki niemieckiej funkcjonowały jako widokówki i dlatego mogły znajdować się w zbiorach niejednego nowianina. Następnie te widokówki mogły być wykorzystane do odtworzenia historycznych widoczków w nowo budowanym ratuszu. To pierwszy list do IKI - następne niedługo.kapa
