¦wiecie i powiat ¶wiecki w czasach zaboru pruskiego (1815-1919)
[...] Powiat ¶wiecki w granicach ,w których przetrwa³ nie tylko do koñca okresu zaborczego,ale równie¿ i do ostatniej reformy administracyjnej-je¶li nie liczyæ pewnych korektur w latach drugiej Rzeczypospolitej-utworzony zosta³ 24V1818r. na podstawie rozporz±dzenia królewskiego z dnia 30.IV 1815r.reguluj±cego zasady nowego podzia³u administracyjnego w pañstwie pruskim.W sk³ad powiatu ¶wieckiego,z siedzib± w ¦wieciu, wesz³y czê¶ci terytoriów powiatów chojnickiego i starogardzkiego ,które utworzone zosta³y przez w³adze pruskie po pierwszym rozbiorze. W granicach nowo utworzonego powiatu ¶wieckiego znalaz³o siê równie¿ Nowe. Pod koniec XIX w. próbowano wy³oniæ z dotychczasowego powiatu ¶wieckiego odrêbny powiat nowski.Propozycjê tak± umieszczono w projekcie ustawy o podziale powiatów prowincji poznañskiej i w Prusah Zachodnich, przed³o¿onym w dniu 01 II 1887r przez ministra spraw wewnêtrznych sejmowi pruskiemu. Przewidziano tam utworzenie powiatu nowskiego,z siedzib± w Nowem,z pólnocnej czêsci powiatu ¶wieckiego. Je¿eli wed³ug spisu ludno¶ciowego z dnia 1 XII 1885r. powiat ¶wiecki zajmowa³ powierzchniê 1669,1 km2 i liczy³ 76229 mieszkañców,to nowo utworzony powiat nowski obj±³by 811.85 km2 z 35415 mieszkañcami,a pomniejszony powiat ¶wiecki 857.25 km2 z 40814 mieszkañcami. Wyodrêbnienie powiatu nowskiego motywowane by³o niekorzystnym po³o¿eniem ¦wiecia jako siedziby dotychczasowego powiatu i wynikaj±cymi st±d trudno¶ciami w kontaktach z bardziej oddalonymi od tego miasta miejscowo¶ciami .Jednak w toku dyskusji, jaka toczy³a siê nad projektem ustawy w komisji sejmowej, koncepcja podzia³u powiatu ¶wieckiego spotka³a siê z du¿ym oporem.Przeciwnicy tej koncepcji motywowali swoje stanowisko tym,¿e planowany podzia³ by³by szkodliwy gospodarczo i nieskutecznie pod wzglêdem politycznym.W tym ostatnim wypadku oponentom chodzi³o zapewne o to,¿e w wyniku planowanego podzia³u nie nast±pi³oby wzmocnienie niemczyzny, czemu s³u¿yæ mia³y podzia³y wiêkszych powiatów Poznañskiego i Prus Zachodnich z przewag± ludno¶ci polskiej. W obu bowiem nowo powsta³ych powiatach utrzyma³aby siê przewaga Polaków.Poza tym w toku obrad komisji,stwierdzono,¿e kontakt wielu miejscowo¶ci w Nowem by³by jeszcze bardziej utrudniony ni¿ ze ¦wieciem. Tote¿ ju¿ w drugim czytaniu komisja odrzuci³a projekt podzia³u powiatu ¶wieckiego ,a stanowisko jej zosta³o w g³osowaniu nad projektem ustawy poparte przez pos³ów sejmu pruskiego. Przed pierwsz± wojn± ¶wiatow± obszar powiatu ¶wieckiego wyniós³ wed³ug stanu na dzieñ 1 XII 1910r. 1669.93 km2,w tym obszary dworskie zajmowa³y 891.98 km2,a gminy wiejskie 747.57 km2.Obszar miasta ¦wiecia wynosi³ 1362.7 ha,a miasta Nowego 1675.8 ha.W stosunku do 1851r. (1452 ha) obszar miasta Nowego powiêkszy³ siê o 224 ha.Dokona³o siê to g³ównie na skutek przy³±czenia w 1906r. tej czê¶ci obszaru dworskiego Nowe-folwark, która zosta³a rozparcelowana przez Komisjê Kolonizacyjn± .Poza tym w 1899r. po d³ugoletnich rokowaniach w³±czono do Nowego gminê wiejsk± Nowe-Rybaki o powierzchni zaledwie 6 ha,która wed³ug spisu z 1 XII 1895r liczy³a 276 mieszkañców, ¿yj±cych g³ównie z pracy w ¿egludze wi¶lanej.[...]
Przedruk z Dzieje ¦wiecia nad Wis³± i jego regionu tom I 1979r. (Kazimierz Wajda)
sat
mchris Bardzo ciekawy artyku³.My¶lê,¿e ¦wiecie jako miasto powiatowe dla Nowego pasuje jak piê¶æ do oka.Gdyby wtedy zdecydowano siê na utworzenie powiatu nowskiego,dzisiaj nasze Nowe wygl±da³o by zupe³nie inaczej.Dzisiaj dostaæ siê do ¦wiecia bez samochodu jest trudno,a co dopiero w tamtych czasach.Widaæ ,¿e i w tamtych czasach Prusacy kierowali siê chyba nepotyzmem i w³asnymi interesami ni¿ interesem regionu nowskiego.