Marzec 29 2024 07:11:16
Nawigacja
· Strona Główna
· Artykuły
· Download
· Forum
· Galeria
· Kontakt
· Szukaj
DAWNO TEMU W NOWEM- Synagoga
Żyło tu pół tysiąca Żydów

W drugiej połowie XVIII wieku przybyli na ziemie nowskie Żydzi, zakładając pomiędzy Nowem a Bochlinem swoją kolonię. W ciągu wieku z 46 osób ich liczebność zwiększyła się do 425 osób. W 1847 roku za zgodą władz pruskich i miejscowego magistratu, wybudowali w Nowem synagogę. Mieściła się przy rogu ulic Kościuszki i Garbuzy. Był to otynkowany budynek wielkości piętrowego domu, ze spadzistym dachem, pokrytym czerwoną dachówką. Światło dzienne wpadało do bożnicy przez rząd trzech wysokich, wąskich okien, mieszczących się w północnej i południowej ścianie. Wejście do niej znajdowało się w zachodnim szczycie.

W pobliżu synagogi, przy ul. Garbuzy Żydzi mieli swój kirkut (cmentarz), który był podzielony alejkami na trzy kwatery. Niedaleko znajdował się dom pogrzebowy.

W 1923 roku gmina żydowska liczyła tylko 30 osób. Przyczyną tak małej liczebności było wymieranie oraz emigracje jej członków. Sytuacja ta zmieniła się, kiedy na początku lat 30-tych do Nowego napłynęli Żydzi z innych części kraju.

Większość Żydów w Nowem była biedna, część z nich nie miała pracy. Tylko nieliczni byli bogaci, posiadali warsztaty, zakłady, sklepy. Bieda większości członków gminy była przyczyną tego, że tylko nieliczni płacili regularnie podatki. Budżet gminy był niski, a ze składek wspierano również ubogich. Synagoga popadła w ruinę i w 1938 roku została urzędowo zamknięta ze względu na możliwość zawalenia. Przeprowadzono jeszcze remont, ale już od listopada wierni gromadzili się na modlitwę w prywatnym mieszkaniu przy Placu Św. Rocha, a w późniejszym czasie przy ul. Grudziądzkiej.

Wiosną 1940 roku Niemcy przystąpili do rozbiórki synagogi i likwidacji kirkutu. Żyrandole z bożnicy oddali na prośbę ks. proboszcza Pruszaka do fary, a skruszony materiał pozyskany z rozbiórki wykorzystali do utwardzenia podłoża budowanego wówczas północnego odcinka drogi prowadzącej do Gdańska.

Po synagodze nie pozostał ślad. Dzisiaj na jej miejscu stoi dom jednorodzinny, jedynie miejsce, w którym znajdował się kirkut i kilka żydowskich nagrobków (macew) przypominają nam o tym, że kiedyś Żydzi byli częścią społeczności Nowego.

IKA

Komentarze
rafino dnia grudzień 05 2005 10:50:10
Miejsce kirkutu powinno być jakoś oznaczone. Może jakaś tablica informująca ,że w tym miejscu są pochowani mieszkańcy maista wyznania mojżeszowego,że coś takiego tu było? Było więcej macew, co się z nimi stało?
dnia grudzień 05 2005 12:28:42
Macewy prawdopodobnie sa w Nowem ale w innym charakterze.
dnia grudzień 05 2005 20:18:00
Zdjęcie z synagogą pochodzi z czasów odbowanego kościoła - na początku XX wieku -świadczy o tym wieża. Fajnie, że ktoś przypomina dawne czasy...
kabest47 dnia grudzień 06 2005 16:57:53
Kilkakroć oglądając zamieszczony widoczek zastanawiam się, skąd tarasowy okład wzgórza, jak długo był taki i widoczny chyba z wieży ciśnień. Pamiętam jak przez mgłę ten wzgórek, ale bez tarasów, jako pole albo nawet nieużytek. Synagogę tak sobie wyobrażałem/sugestywne opowieści dziadka Rychławskiego, kiedy szliśmy na dłuższy niedzielny spacer/ obok tego miejsca potem wzdłuż kirkutu kierując sie do tausendtrepsien, następnie schodząc nimi do szerwarku i wracając Powiślem albo przez Kończyce i Nojtal n a Gdańskie Przedmieście.
dnia grudzień 06 2005 17:20:37
Kabest mały taras jest, ale tylko jeden, reszta to tylko widok nadwiślanskiego wzgórza, powiększony do sporych rozmiarów , a tylko po to by można było obejrzeć dokładnie synagogę.
23121959 dnia maj 15 2009 20:55:41
Nie udało mi się odnaleźć zdjęcia synagogi ale wpadły mi w oczy dwa ciekawe artykuły dotyczące społeczności żydowskiej na naszym obszarze.
Polecam tę lekturę, bo zawiera szereg istotnych faktów i wyjaśnia niejedno.
A oto polecane artykuły z portalu Historicus UMK w Toruniu:

Żydzi W Grudziądzu (1920 - 1939) autorstwa Zofii Waszkiewicz

link http://historicus.umk.pl/modules/wfsection/article.php?articleid=60

a także równie ciekawy dokument

Położenie prawne żydowskich gmin wyznaniowych w województwie pomorskim (1920 - 1939)
link http://historicus.umk.pl/modules/wfsection/article.php?articleid=10

Warto przeczytać smiley
rudy_ment dnia maj 16 2009 14:17:14
Myślę, że najważniejszą lekturą jest referat (z ostatniego Kongresu Kociewskiego w Nowem) Marka Śliwy: http://miasto-nowe.com/readarticle.php?article_id=113 Z wymienionych wyżej szczególnie ważny jest ten drugi - naprawdę.
Komentarze
Brak komentarzy. Może czas dodać swój?
Dodaj komentarz
Zaloguj się, aby móc dodać komentarz.
Oceny
Tylko zarejestrowani użytkownicy mogą oceniać zawartość strony

Zaloguj się, żeby móc zagłosować.

Brak ocen. Może czas dodać swoją?
Logowanie
Nazwa użytkownika

Hasło



Nie możesz się zalogować lub nie masz konta?
Skontaktuj się z administratorem portalu - admin@miasto-nowe.com
Losowa Fotka
Ostatnie komentarze
News
Dziękuję i wzajemnie ż...
Wzajemnie Arku. Tym sz...
12 października ukaże ...
Dziesięć lat... Aż tru...
Tak jak pisze kapa - z...
Artykuły
Uzypełnienie, [url]htt...
ciekawy materiał dotyc...
[img]https://bi.im-g.p...
58Wiktoria prosze: [ur...
Arek, masz jakiś link ...
Informacja do 58Wiktor...
Dodatkowa informacja d...
Bies, masz może zdjęci...
Tak, została część bud...
Super, dziękuję. Coś n...
Fotogaleria
Poniżej link do wspomn...
Wystawa została zorgan...
Dzieki za kolejne info...
Na wystawie w zamku je...
Obecnie to juz history...
Dziękuję za informację.
Kapa daj namiar mniej ...
Nawet tyle nie zostało...
Piękne czasy, piękne m...
Portal ma się dobrze, ...
[i]Kurier Bydgoski 03-...
Kolejna publikacja z n...
[i]"Zakłada się park m...
Musi byc to gdzies udo...
Ciekawe ile osób otrzy...
Ile drzew rosło w tamt...
Ciekawy i rzetelny art...
R.I.P. (*) (*) (*)
Piękny motocykl : [url...
chyba tak ;)
Ostatnie artykuły
· Przyjaciel 1900 - 1901
· Fragmenty książki El...
· Przyjaciel 1899
· Przyjaciel 1897 - 1898
· Przyjaciel 1896
Ostatnio na forum
Najnowsze tematy
· Artykul "Utracona pr...
· Co z tym Neuenburgie...
· Rodzina Stasiewskich
· Wszelkie info o lini...
· Młynarz z Nowego Fra...
Najciekawsze tematy
Brak tematów na forum
Ostatnio dodane zdjęcia

Nadanie imienia sali...

...a swego nie znacie.

Stary cmentarz

Bar Sambor

Po schodach w górę i...

Blacharz i Mistrz de...

Katastrofa samochodo...

Nowe - ośrodek przem...

Targi Meblowe w Nowe...

Otwarcie Targów Mebl...

W królestwie stolarz...

Organizatorzy Targów...

Targi Meblowe w Nowem

Katastrofa samochodo...

Z uroczystości 3- ma...

W Persie 30 XI 2019

Bzowo Restauracja M....

Planty zimą

Piękna niedziela w N...

Piękna uroczystość n...

W przyszłym roku tar...

W pomorskiej stolicy...

Królewstwo meblarzy ...

Jubileusz zasłużoneg...

Cenny zabytek histor...

Grupa członków Stron...

Sambor I gdański

Z WĘDRÓWEK PO POMORZ...

Wycieczka parowcem C...

Niespodzianka
Wygenerowano w sekund: 0.36 - 28 zapytań MySQL 16,000,905 unikalnych wizyt