Czytelnicy G³osu Nowego i stali bywalcy naszego portalu doskonale znaj± postaæ p. Dominika Frydrychowskiego; tutejszego organisty od 1 maja 1907 roku. Ale nie do tej funkcji siê ogranicza³. By³ twórc± i za³o¿ycielem licznych chórów i zespo³ów ¶piewaczych, z których najs³ynniejsza by³a Lutniar, o jej sztandarze w kwietniowym numerze G³osu Nowego uka¿e siê obszerny artyku³. By³ prezesem miejscowego Ko³a Przyjació³ Harcerzy w Nowem. Poza tym by³ równie¿ rymotwórc±, który wiele wydarzeñ komentowa³ mow± wi±zan±.
W trakcie pierwszej wojny ¶wiatowej, w szeregach wojsk niemieckich, najpierw s³u¿y³ na Pojezierzu Mazurskim; pó¼niej trafi³ na front zachodni na pogranicze niemiecko-francuskie. Tu pozna³ nowy rodzaj broni, tu i teraz na szerok± skalê, u¿yt±: GAZ. Byæ mo¿e te prze¿ycia spowodowa³y, ¿e w okresie dwudziestolecia miêdzywojennego by³ niez³omnym organizatorem i propagatorem Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej. Poni¿szy zestaw materia³ów pióra p. Dominika Frydrychowskiego jest zaledwie niewielk± cz±stk±, tego, co po sobie pozostawi ów cz³owiek-orkiestra.
Kilka s³ów o wystawie, której ¶lad znalaz³a 23121959 w Kurierze Bydgoskim z 19.IX.1933 r.
Poni¿ej mamy sprawozdanie napisane przez samego prezesa Frydrychowskiego. Do³±czy³em dwa inne teksty Frydrycha: og³oszenie na VIII Tygodnia Lotniczego w roku 1931, jeden z kilkunastu wierszy propagandowych propaguj±cych cz³onkostwo a LOPP.
LOPP to jeszcze jedna z wielu nowskich organizacji spo³ecznych dzia³aj±cych w okresie miêdzywojennym, która nie doczeka³a siê jeszcze ca³o¶ciowego omówienia.
Na marginesie tej wystawy z roku 1933; na naszym portalu znajduj± siê fotografie umieszczone w r. 2006 przez arka i zimmka. Arek zamie¶ci³ zdjêcie Domu Niemieckiego z okresu sprzed pierwszej wojny ¶wiatowej. Z kolei zimmek odnalaz³ zdjêcie Domu Polskiego /tu otwarto ow± wystawê LOPP/. To ten sam Dom, tyle,¿e ju¿ w II Rzeczypospolitej prowadzony by³ przez rodzinê Stasiewskich.
Toruñ29marca2009 / kapa/
nr 4, sobota 24 stycznia 1931 r.
Jeste¶ ju¿ cz³onkiem L.O.P.P.?
rBitwa nad Somm±r1;.
Za staraniem siê Miejscowego Ko³a L.O.P.P. w najbli¿szych dniach wy¶wietlaæ siê bêdzie potê¿ny film Bitwa nad Somm±; (oryginalne zdjêcia w czasie wojny ¶wiatowej), w którym to bêdzie mo¿na widzieæ ca³a zgrozê wojny ¶wiatowej itp. Bli¿sze og³oszenia nast±pi±.
Zwraca siê uwagê i¿ dla unikniêcia wielkiego nat³oku nie bêd± bilety przy kasie w kinoteatrze sprzedawane, tylko ju¿ przedtem w specjalnych kasach do tego celu stworzonych. Na poszczególne numerowane przedstawienia wyprzeda siê tylko tyle biletów, ile miejsc w kinoteatrze. Czysty zysk dla rLigi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowejr1;.
Baczno¶æ!
gaz -gaz -gaz - gaz
Tak jeszcze dzi¶ nie jednemu brzmi w uszach, choæ ju¿ tyle lat po wojnie.
Narzêdziem g³ównem w przysz³ej wojnie nie bêdzie ju¿ orê¿, ale samoloty i gazy truj±ce, które o wiele skuteczniejsze i tañsze bêd± od wszystkich innych ¶rodków walki.
Wyobra¼my sobie wiêc prawdopodobny przebieg wypadków z chwil± wybuchu przysz³ej wojny. Wypowiedzenie wojny nast±pi za pomoc± radiotelegrafu. W tej samej chwili rozpoczyna siê tragedia, której zgroza nie da sie wypowiedzieæ s³owami a która czyni najnowsze i najchlubniejsze wynalazki przekleñstwa dla ludzko¶ci.
Porty lotnicze opuszczaj± ca³e floty samolotów, zaopatrzone w bomby gazowe, by najwa¿niejsze centra kraju, jak siedziby w³adz wojskowych i cywilnych, wêz³y lejowe, o¶rodki przemys³owe i punkt zborne itd. zamieniæ w pole ¶mierci i zniszczenia. Najwiêcej zale¿yæ bêdzie na tem, by w kraju nieprzyjacielskim zanie¶æ po¿ogê wojny i wywo³aæ zamieszanie.
Panka ogarnie wszystko. Turkot samolotów, huk pêkaj±cych bomb, rozpaczliwe krzyki o pomoc zahamuj± wszelk± pracê. Nie mo¿na tu wszystkiego opisaæ, co siê w ten czas dziaæ bêdzie. Przyb±d¼ wiêc szanowny obywatelu na film propagandowy, gdy og³oszenie nastapi.
Za Miejscowe Ko³o L.O.P.P.
D.Frydrychowski
GN, nr 38, sobota 23 wrze¶nia 1933r.
(str 1)
Wystawa L.O.P.P. w Nowem.
Dnia 20-go b.m. Odby³o siê otwarcie wystawy propagandowej L.O.P.P. w Nowem w domu Hotel Dom Polski. Przy bardzo licznem udziale przedstawicieli w³adz z p. Starosta na czele, jego zastêpc±, miejscowego Burmistrza, ks. prob. Bartkowskiego i wielu innych przyby³ych go¶ci w serdecznych s³owach powita³ prezes miejscowego ko³a L.O.P.P. p. Frydrychowski, który to zarazem by³ g³ównym inicjatorem wystawy. Na powitanie odpowiedzia³ Starosta Powiatowy p. Krawczyk, podnosz±c znaczenie wystawy dla miejscowej ludno¶ci, poczem otworzy³ wystawê.
Chór Lutni pod batut± miejscowego prezesa od¶piewa³ kilka utworów, a dzieci p. Formanowskiego przez deklamacjê uzupe³nili program otwarcia.
Wystawa w skromnych ramach daje mo¿no¶æ ka¿demu poznaæ sposoby obrony przeciwgazowej. Przed oczami widza przechodzi ca³y rozwój maski przeciwgazowej ró¿nych pañstw. Widzimy równie¿ straszne skutki dzia³ania gazów bojowych. Bardzo ciekawe wykresy i fotografie, które to daj± nam ¿yciowy obraz tego wszystkiego, co zdoby³o nasze rodzime i kochane lotnictwo. Widzieli¶my na tych fotografiach chwile s³awy naszych lotników, jak równie¿ i smutne wpuszczenie do grobu ¶.p. por. ¯wirki i Wigury.
Przy tej okazji przypomina sie mieszkañcom, ¿e dnia 24 b.m. O godzinie 7,45 wieczorem odbêdzie siê na sali p. Borkowskiego uroczysta akademja.
GN, nr 19, sobota 13 maja 1933r.
Co LOPP mo¿e
By³o to w pocz±tku maja -
Wielka grupa dziewcz±t sta³a -
Z rozmowy, co s³ysza³em,
Oto ni¿ej napisa³em:
Jedna mówi - pos³uchajcie !
O czem mówiê, uwa¿ajcie !
Bom siê zesz³y tu dziewczyny,
Wam z wiadomej ju¿ przyczyny.
Ka¿da z was jest w takim wieku,
¯e ju¿ my¶li o swym cz³eku -
Albo, jak tam nazywamy -
¯ebym za m±¿ i¶æ ju¿ chcia³y.
Bo siê mówi, ¿e dziewczynki,
S± ¶liczniuchne jak malinki.
Ale za to te ch³opaki,
To przebrzyd³e s± ³ajdaki.
Taka jucha ³azi, ¶ciska,
Nie otworzy do ciê pyska
I nie powie: Ma³gorzato!
Zróbmy ju¿ wesele w lato!
Na to inna sie ozwa³a
I do wszystkich powiedzia³a:
Nie dostanie ¿adna ch³opa,
Jak nie bêdzie cz³onkiem LOPP.'a!
Bo mówi³am raz z Joann± -
Która dzi¶ jest starsz± pann± -
Ta mi dobrze doradza³a
I do serca tak gada³a:
rJest 10-ty tydzieñ LOPP.'a
Je¶li chcesz koniecznie ch³opa
To siê zapisz na cz³onkiniê,
A wesele ciê nie minier.
- - - - - - - - - - - - - - - - - - -
Gdy dziewczêta to s³ysza³y.
Zaraz do mnie przylecia³y -
Dziesiêæ naraz siê wpisa³o
I z rado¶ci± odlecia³o.
- - - - - - - - - - - - - - - - - - -
Gdy Onufry to zobaczy³,
A¿ nieborak siê rozkraczy³
I powiada: O mój Bo¿e!
Co ten LOPP te¿ wszystko mo¿e.
(D.F.)
http://miasto-nowe.com/photogallery.php?photo_id=2406 Dom Polski 12.06. 2006 zimmek
http://miasto-nowe.com/photogallery.php?photo_id=2385 Dom Niemiecki 01.06. 2006 arek
Brawo Kapa, dziêki Ci za ciekawe ujêcie i rozwiniêcie tematu. Twoja biblioteczka archiwaliów jak zwykle pe³na jest pere³ek i przesmacznych k±sków. Miodzik na serce szperacza ...
Ja ze swej strony dodam jeszcze, ¿e temat LOPP pojawia³ siê tak¿e u i u tych bardziej znanych twórców. I tak np. Ga³czyñski w Ko³ysance pisarzy ujmuje rzecz krótko
Tata za¶ pracuje w LOPP-ie,
z aktów ¶ciera kurz
¶pij, ty mój maleñki ch³opie,
w kolebeczce z ró¿.
A Tuwim z kolei w cyklu Wierszy o pañstwie przyznaje, ¿e
Rozumiem wszystko: rz±d, policjê,
Podatki, wojsko, bud¿et, s±d,
Wiêzienia, karne ekspedycje
I LOPP, i gospodarczy front.
Polecam te¿ krótki filmik na YOUTUBIE
http://www.youtube.com/watch?v=SLza8m1oAl4
gdzie szkolenia p³ci piêknej w ramach LOPP plus zabawna piosenka (moja mama bardzo czêsto lubi³a j± ¶piewaæ) stanowi± ciekawe dope³nienie tematu.
Kapa, Ika i inni szperacze - stworzeni jeste¶my przez pamiêæ. Nie tylko my, ¶wiat w ogóle
Dodaj komentarz
Zaloguj siê, aby móc dodaæ komentarz.
Oceny
Tylko zarejestrowani u¿ytkownicy mog± oceniaæ zawarto¶æ strony