Parafia istnia³a ju¿ zapewne w koñcu XIII w. , zachowany jednak budynek ko¶cielny pochodzi z czasów pó¡niejszych. Ko¶ció³ ten usytuowany jest w pó³nocno-zachodniej czê¶ci miasta, w s±siedztwie dawnej linii murów miejskich.
Bry³ê tego budynku tworzy prostok±tnie zamkniête prezbiterium, do którego przytyka wy¿szy, halowy korpus nawowy. Pierwotny jego plan mia³ formê zbli¿on± do kwadratu. Wie¿a ko¶cio³a, nakryta namiotowym, otoczonym krenela¿em dachem, wbudowana jest asymetrycznie w rzucie zachodniego przês³a po³udniowej nawy bocznej. ¦ciany zewnêtrzne rozcz³onowane s± schodkowymi przyporami i wysmuk³ymi, ostro³ukowymi oknami. G³ówn± jednak ozdobê zewnêtrzn± ko¶cio³a stanowi± trzy- bogato cz³onowane szczyty: prezbiterialny, pierwotnie schodkowy, podzielony wspartymi na zdwojonych pó³kolumnach fryzami arkadowymi na trzy kondygnacje i zwieñczony krenela¿em; wschodni korpusu nawowego, schodkowy, zdobiony ostro³ukowymi wnêkami i zwieñczony sygnaturk±; zachodni, równie¿ schodkowy, którego zasadniczy element zdobniczy tworz± ustawione uko¶nie pilastry, zwieñczone nad krawêdzi± szczytu sterczynami; oraz trzy strefy ostro³ucznych blend.
Do historii ko¶cio³a nie zachowa³y siê ¿adne wiadomo¶ci ¡ród³owe. skre¶lenie czasu i etapów jego budowy mo¿liwe jest tylko na podstawie analizy stylistycznej. Jak na to wskazuj± jej wyniki , obiekt powsta³ w dwóch, czasowo niezbyt ad siebie odleg³ych etapach, oko³o po³owy XIV w. 1. Najpierw wzniesione zosta³o prezbiterium, z dawn± krucht± i zakrysti± i znajduj±c± siê obecnie wewn±trz ko¶cio³a wie¿yczk± schodow±, nastêpnie za¶ korpus nawowy i wie¿a zachodnia. Kampaniê budowlan± zakoñczy³o wzniesienie szczytów, stanowi±cych jedno z lepszych osi±gniêæ architektury gotyckiej na terenie Polski pó³nocnej. Dodaæ tu nale¿y, ¿e szczyt wschodni prezbiterium, pierwotnie równie¿ schodkowy, przebudowany zosta³ prawdopodobnie w drugiej po³owie XV w., a nastêpnie ju¿ w. XIX, poddany daleko id±cej restauracji, zniekszta³caj±cej nieco jego cechy stylowe. Do zasklepiania ko¶cio³a przyst±piono dopiero pó¡niej, na prze³omie XIV i XV w., i to jedynie w czê¶ci wschodniej. Prezbiterium otrzyma³o wówczas czteroprzês³owe, ozdobne sklepienie gwia¡dziste. Zasklepione zosta³y tak¿e zakrystia i kruchta. Natomiast sklepienie zamierzone w korpusie nawowym pod które przygotowano ju¿ o¶mioboczne filary, nie zosta³o wykonane, i kryæ stropem.
Fara w Nowem, ze swoj± bocznie ustawion± wie¿± nie znajduje analogii w najbli¿szej okolicy. Byæ mo¿e, ¿e mamy tu do czynienia z wp³ywem pewnych rozwi±zañ formalnych, stosowan± w architekturze ko¶cielnej s±siedniej diecezji pomezañskiej . Mimo do¶æ szeroko zakrojonych, lecz bli¿ej niesprecyzowanych prac wykonywanych w 1733 r. ko¶ció³ zachowa³ w ca³ej pe³ni swój ¶redniowieczny charakter. Do¶æ zasadniczym pracom restauratorskim, utrzymanym w duchu neogotyckim, poddano ko¶ció³ w T. 1862, kiedy to zmieniony zosta³ do¶æ mocno wygl±d szczytu prezbiterium . Najpowa¿niejsza jednak ingerencja w substancjê zabytku nast±pi³a w latach 1911-1914, kiedy to ze wzglêdu na wzrost liczby wiernych powsta³a rzekomo konieczno¶æ zwiêkszenia jego powierzchni u¿ytkowej. W czasie przeprowadzonych wówczas prac przed³u¿ono korpus nawowy na zachód i rozszerzono w kierunku pó³nocnym, a w powsta³ym w ten sposób nowym wnêtrzu za³o¿ono jednolite, neogotyckie sklepienia, usuwaj±c z tej okazji stare stropy, pokrywaj±ce dawniej nawy ko¶cio³a. Nadto wykonano jeszcze sporo drobniejszych prac m. in. po³o¿ono now± posadzkê na znacznie wy¿szym ni¿ poprzednia poziomi~. W wyniku tych przedsiêwziêæ budowlanych nast±pi³a wewn±trz ko¶cio³a do¶æ znaczna strata warto¶ci zabytkowych. Je¶li chodzi natomiast o stronê zewnêtrzn±, to bior±c pod uwagê skalê robót, nale¿y chyba w sumie pozytywnie oceniæ wysi³ki projektanta, zmierzaj±ce do zachowania wa¿nej w panoramie miasta sylwety ko¶cio³a w mo¿liwie nie naruszonym stanie.
Fragment pochodzi z nastêpuj±cej publikacji: Dzieje ¦wiecia nad Wis³± i jego regionu pod redakcj± Kazimierza Jasiñskiego, Warszawa-Poznañ-Toruñ-1979,
Fara w Nowem, ze swoj± bocznie ustawion± wie¿± nie znajduje analogii w najbli¿szej okolicy. Byæ mo¿e, ¿e mamy tu do czynienia z wp³ywem pewnych rozwi±zañ formalnych, stosowan± w architekturze ko¶cielnej s±siedniej diecezji pomezañskiej . Mimo do¶æ szeroko zakrojonych, lecz bli¿ej niesprecyzowanych prac wykonywanych w 1733 r. ko¶ció³ zachowa³ w ca³ej pe³ni swój ¶redniowieczny charakter. Do¶æ zasadniczym pracom restauratorskim, utrzymanym w duchu neogotyckim, poddano ko¶ció³ w T. 1862, kiedy to zmieniony zosta³ do¶æ mocno wygl±d szczytu prezbiterium . Najpowa¿niejsza jednak ingerencja w substancjê zabytku nast±pi³a w latach 1911-1914, kiedy to ze wzglêdu na wzrost liczby wiernych powsta³a rzekomo konieczno¶æ zwiêkszenia jego powierzchni u¿ytkowej. W czasie przeprowadzonych wówczas prac przed³u¿ono korpus nawowy na zachód i rozszerzono w kierunku pó³nocnym, a w powsta³ym w ten sposób nowym wnêtrzu za³o¿ono jednolite, neogotyckie sklepienia, usuwaj±c z tej okazji stare stropy, pokrywaj±ce dawniej nawy ko¶cio³a. Nadto wykonano jeszcze sporo drobniejszych prac m. in. po³o¿ono now± posadzkê na znacznie wy¿szym ni¿ poprzednia poziomi~. W wyniku tych przedsiêwziêæ budowlanych nast±pi³a wewn±trz ko¶cio³a do¶æ znaczna strata warto¶ci zabytkowych. Je¶li chodzi natomiast o stronê zewnêtrzn±, to bior±c pod uwagê skalê robót, nale¿y chyba w sumie pozytywnie oceniæ wysi³ki projektanta, zmierzaj±ce do zachowania wa¿nej w panoramie miasta sylwety ko¶cio³a w mo¿liwie nie naruszonym stanie. 
